१६ वर्षांच्या तपश्चर्येनंतर भारतीय सिनेसृष्टीत इतिहास रचणारा पहिला ‘महागडा’ सिनेमा
आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम |
===
आत्ताच्या युगात तंत्रज्ञानाने खूप प्रगती केली आहे. हे तंत्रज्ञान आणि आपली चित्रपट सृष्टी ह्यांच्या मिलापाने जे काही आपल्याला ७० एम् एम् च्या पडद्यावर पहायला मिळतं ते केवळ अवर्णनीय असतं!
ह्याची काही उदाहरणं म्हणजे २.०, साहो, बाहुबली – द बिगिनिंग, बाहुबली २- द कन्क्लुजन, बॅंग बॅंग, तानाजी – द अनसंग वॉरियर इत्यादी! पण हे झाले अगदी अलीकडचे!
अगदी पूर्वीच्या काळात कसे करत असतील शूटिंग?
आज आपण बघूया एका खास चित्रपटाची माहिती, काय आणि कसे करत असतील तेव्हा?
आणि त्याहूनही महत्त्वाचे म्हणजे अवाढव्य बजेट असणारा हा Larger than the Life आणि डोळे दिपवणारा हा चित्रपट म्हणजे “मुघल-ए-आज़म”!
मुघल-ए-आजम याच्या अवाढव्य खर्चाचा अंदाज यावरून काढला जाऊ शकतो की फिल्मकार मेहबूब खान यांच्या सर्वात महत्वाकांक्षी फिल्म “आन” (१९५२) पेक्षा मुघल -ए-आजमचे बजेट ५ पट जास्त होते.
आन हा मेहबूब खानचा सर्वात महागडा चित्रपट होता, वाचकांना आश्चर्य वाटेल कारण हा लंडनमध्ये प्रदर्षित झालेला पहिला चित्रपट होता.
इतका तांत्रिक खर्च असूनही, आन ३५ लाखांच्या बजेटमध्ये तयार झाला पण मुगल-ए-आजम कृष्ण-धवल असूनही दीड कोटी रुपये खर्च आला!! कारण माहित आहे का ???
एखादा चित्रपट इतका मोठा होतो की तो स्मारक बनतो. के. आसिफ यांचे मुघल-ए-आजम हे असे एक स्मारक आहे!
चित्रपटाच्या दिग्दर्शकाची महत्त्वाकांक्षा, आसिफच्या दूरदृष्टीचे प्रमाण, चित्रपटाच्या दिग्दर्शकांनी त्याच्या वरिष्ठ विभागातील देखरेखीखाली पाहिलेली वेदनादायक माहिती,
या सर्वांनी हे दाखवून दिले आणि हा चित्रपट शेवटी १९६० मध्ये प्रदर्शित झाला. कोणतेही विकसित तंत्रज्ञान नव्हते तेव्हा, कोणतही व्हिएफएक्स सॉफ्टवेअर नव्हतं, कसलीही आधुनिक उपकरणं नव्हती!
फक्त के आसिफ यांची दूरदृष्टि, मेहनत, चिकाटी आणि सिनेमाप्रती त्यांची असलेली श्रद्धा म्हणूनच हा सिनेमा वास्तवात येऊ शकला!
आपण आज याच सिनेमाबद्दल अशा काही रंजक पडद्यामागच्या गोष्टी जाणून घ्यायचा प्रयत्न करुयात, नेमकं कशाप्रकारे अथक परिश्रमातून आसिफ यांचं स्वप्न सत्यात उतरलं?
१) हा चित्रपट सुमारे १६ वर्षे (बॉलिवूडमधील आतापर्यंतचा सर्वात मोठा काळ) प्रॉडक्शनमध्ये होता
१९४४ मध्ये इम्तियाज अली ताज यांनी त्याच नावाच्या नाटकाचे रूपांतर करण्याचे स्वप्न पाहिले तेव्हा आसिफने १९२२ मध्येच या चित्रपटाची संकल्पना केली होती.
त्याने चित्रपटाची पटकथा लिहिण्यास मदत करण्यासाठी अमानुल्ला खान, वजाहत मिर्झा आणि कमल अमरोही यांची भरती केली.
फाळणीनंतर १९४७ मध्ये आसिफने आपला निर्माता शिराझ अली यांना पाकिस्तानकडून गमावले.
२) १.५ कोटी खर्च करून (१९५० च्या दशकात) उत्पादक शापूरजी पालनजी जवळजवळ दिवाळखोर झाले
मुघल-ए-आजमने चालू काळात सुमारे ५.५ कोटी रुपयांची कमाई केली.
३) ‘ऐ मोहब्बत जिंदाबाद’ मध्ये मोहम्मद रफी यांच्यासमवेत कोरससाठी १०० वास्तविक बॅकअप गायक होते
नेहमीच सत्यतेचा चाहता आणि अकल्पित लोकांना एकत्र ठेवण्याची हिम्मत करणारा असिफ आणि नौशाद यांनी मोहम्मद रफीच्या सदाबहार गाणे ‘ऐ मोहब्बत जिंदाबाद’ च्या कोरस गाण्यासाठी १०० बॅकअप गायक होते. तेव्हाचा हा मोठा कोरस होता.
४) शीशमहाल तयार होण्यासाठी २ वर्षांचा कालावधी लागला, त्यात काचा बेल्जियममधून आयात केला
‘प्यार किया तो डरना क्या’ या चित्रित गाण्यासाठी बनवलेल्या संचाचे आर्ट डायरेक्टर एम के सय्यद यांनी लाहोर किल्ल्याची प्रतिकृती म्हणून संकल्पना आखली होती.
हा सेट तयार करण्यासाठी सुमारे १५ लाख रुपये (बजेटच्या १०%) खर्च झाला.
फक्त मोहन स्टुडिओमध्ये सेट उभारण्यास सहा आठवड्यांचा कालावधी लागला आणि शूटिंग संपल्यानंतर ६ महिन्यांपर्यंत हा सेट लोकांना बघण्यासाठी तसाच ठेवण्यात आला!
५) नौशाद आणि गीतकार शकुन बदायुनी यांनी ‘प्यार किया तो डरना क्या’ चे ११० ड्राफ्ट लिहिले
गीतकार शकुन बदायुनी आणि नौशाद यांनी एका खोलीत स्वत: ला बंद केले आणि कित्येक दिवस आयकॉनिक गाण्यावर चर्चा केली.
त्या काळात, दोघेही शेवटी गाण्यातले ११० ड्राफ्ट घेऊन आले की त्यांना त्यानंतरच्या एका काव्यावर ते समाधानी झाले.
६) बडे गुलाम अली खान साहेब यांना के. आसिफ यांनी ऑफर दिली होती
कल्पित कथा अशी आहे की बडे गुलाम अली खान साहेबांना चित्रपटासाठी गाण्याची इच्छा नव्हती.
महान शास्त्रीय गायक तानसेनचे गाणे गाऊन बॉलिवूडमध्ये पदार्पण करतील याची खात्री पटवून दिली. के. आसिफ यांनी त्यांना मोबदला म्हणून २५,००० रुपये ऑफर केले.
अशा वेळी जेव्हा लता मंगेशकरसारख्या स्टार गायकांनी प्रति गाणे ३००-४०० रुपये दिले जात होते, तेव्हा गायक इतक्या अवाढव्य फी ला नाकारू शकत नव्हते.
७) लढाईच्या दृश्यामध्ये भारतीय लष्कराचे काही वास्तविक सैनिक आणले जेणेकरून ते अधिक वास्तविक वाटावे
वास्तविक आणि अस्सल दिसण्यासाठी दिग्दर्शकाच्या झोकून देण्याचे आणखी एक उदाहरण.
के. आसिफ यांनी भारतीय सैन्यातील अनेक खरे सैनिक भरती केल्याची माहिती आहे. त्यांना होस्ट केले आणि पैसे दिले आणि युद्धातील देखावा एकूणच छान दिसला.
एखादी व्यक्ती त्याच्या कलेसाठी किती झोकून देते याचे हे मूर्तीमंत उदाहरण आहे.
८) पृथ्वीराज कपूर आणि अकबरच्या भूमिकेप्रती त्यांची एकरूपता
जेव्हा के. आसिफने अकबरच्या भूमिकेसाठी पृथ्वीराज कपूर यांच्याकडे संपर्क साधला तेव्हा ते चित्रपटसृष्टीतील त्यांच्या कीर्तीच्या उंचीवर होते.
पण अभिनेता म्हणून इतके श्रेष्ठ होते की त्यांनी या भूमिकेसाठी वजन कमी करण्याचे मान्य केले आणि १९५२-१९६० या काळात फक्त १ चित्रपटात काम केले.
९) दिग्दर्शक आसिफने विक्षिप्तपणाने चित्रपटाचे चित्रीकरण केले
के. आसिफने चित्रपटाचे शूटिंग पूर्ण केल्यावर, त्याने ३ दशलक्ष फूटांपेक्षा जास्त निगेटिव्ह्ज् शॉट्स शूट केले होते, जे सर्व एडिट टेबलवर आणले गेले होते.
१९७ मिनिटांच्या अखेरच्या रन टाइम मध्ये जवळपास निम्म्या गाण्यांचा आणि आसीफ् नी शूट केलेल्या सीन्सचा समावेश नव्हता.
१०) तरुण सलीमच्या भूमिकेसाठी तबला वादक झाकीर हुसेन ह्यांना संपर्क साधला होता
हे आश्चर्यचकित करणारे आहे, परंतु उस्ताद झाकीर हुसेन यांना सलीमची तरूणपणीची भूमिका करण्यासाठी विचारण्यात आले, जे शेवटी जलाल आघाकडे गेले.
===
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा: InMarathi.com | आमचे सर्व लेख मिळवण्यासाठी फॉलो करा : फेसबुक | ट्विटर | इंस्टाग्राम | Copyright © InMarathi.com | All rights reserved.
